Voedingsprofessor Bruno De Meulenaar (UGent) helpt graag zes voedingsmythes de wereld uit.

"Je lichaam heeft vet nodig om te kunnen functioneren, het is niét altijd slecht."

Mythe 1: aardappelen zijn ongezond

Hoewel aardappelen in Vlaanderen zeer geliefd zijn, klinkt het overal dat ze ongezond zijn. Wat is daarvan waar? Aardappelen zijn echt niet slecht voor je lichaam, zegt De Meulenaer. Een gekookte aardappel bevat zelfs minder calorieën dan andere producten zoals pasta of rijst. Daarnaast bevatten aardappelen ook vezels en mineralen. Daardoor krijg je sneller een verzadigd gevoel en ga je jezelf dus niet overeten. Allemaal voordelen.

Het enige waar je bij dit voedingsmiddel op moet letten, is dat je er niets extra aan toevoegt. Vanaf het moment dat je andere ingrediënten begint toe te voegen, ligt de situatie namelijk anders. Denk bijvoorbeeld aan kant-en-klare puree: daar worden heel vaak boter en eierdooiers aan toegevoegd. Dat is natuurlijk wat ongezonder dan een aardappel in water. Hetzelfde geldt voor aardappelen die je begint te frituren. Je voegt er opnieuw een ongezonder laagje aan toe. Mijn advies is daarom: eet je patatjes vooral gewoon puur natuur.”

Mythe 2: je moet drie liter water per dag drinken

Ons lichaam heeft wel degelijk 3 tot 4 liter per dag nodig. Maar dat moeten we echt niet alleen uit glazen water halen. Water zit ook voor een deel in onze voeding. Bovendien is je nood aan water best persoonlijk. Iemand die twee meter groot is, heeft meer vocht nodig dan iemand die een halve meter kleiner is. Ook iemand die veel zweet zal meer nood hebben aan water dan iemand die dat minder doet. Mijn advies? Zorg dat je op dagen met een normale temperatuur, minstens één liter water binnenkrijgt. Ga voor de rest vooral af op je dorstgevoel. Dat gaat veel natuurlijker aanvoelen. En voor alle duidelijkheid: het gaat hier om zuiver water, geen frisdrank.”

Mythe 3: vet is altijd slecht

Niet alle vetten zijn slecht voor je lichaam. Neem nu de verzadigde vetten, die je vooral terugvindt in dierlijke producten zoals vlees, boter en kaas. Je hoort regelmatig dat die voedingsmiddelen je cholesterolniveau de hoogte in doen schieten. Maar dat gaat echt alleen het geval zijn als je overdrijft met de inname. Het is het belangrijker om te kijken naar de totale maaltijd dan naar het type vet.

Iets wat professor De Meulenaer beaamt. “Vet brengt calorieën aan, maar die heb je ook nodig. Je lichaam heeft die nodig om te kunnen functioneren. Bovendien is het ook niet zo dat al het vet dat in voeding zit effectief door het lichaam wordt opgenomen. Neem bijvoorbeeld het vet in melk en kaas: dat wordt door de aanwezigheid van calcium voor een deel ‘niet beschikbaar’. Het vet blijft niet plakken, zeg maar. Het zal er weer uitkomen via de stoelgang. Het belangrijkste is: zorg voor voldoende afwisseling en overdrijf er niet mee.”

Mythe 4: hoe populairder het dieet, hoe beter het zal werken

Van intermittent fasting tot een Spartaans dieet, je ziet iedere maand wel een nieuw dieet voorbijkomen. Dat betekent echt niet dat ze daarom ook beter zijn. Eerst en vooral zijn deze hype-diëten vaak gebaseerd op nogal losse wetenschap. Ze zijn bijvoorbeeld getest in een te kleine onderzoeksgroep, waardoor je de effecten op een grote bevolkingsgroep moeilijk kan voorspellen.

Bovendien zijn dit soort diëten in de meeste gevallen amper vol te houden. Neem bijvoorbeeld het ‘leeuwendieet’, waarbij je alleen maar rood vlees mag eten. Op korte termijn zal je daar inderdaad wat gewicht mee verliezen, en je zal daarmee kunnen stoefen tegen je vrienden. Maar op lange termijn zal je echt belangrijke voedingsstoffen missen. Denk bijvoorbeeld aan vezels, antioxidanten en de meeste vitaminen en mineralen. Kies liever voor een dieet dat je wél kan volhouden. Ook al is dat een tikkeltje saaier dan het dieet van je favoriete Hollywoodster.

Mythe 5: verse groenten zijn altijd gezonder dan diepvriesgroenten

Het invriezen van groenten of fruit heeft eigenlijk geen grote impact op de voedingswaarde ervan, oordeelt De Meulenaer. Het is echt niet zo dat de hoeveelheid vitaminen of vezels opeens drastisch zal verminderen als je een product in de diepvries steekt. In sommige gevallen is het zelfs beter om voor de vriezer te kiezen. Neem bijvoorbeeld spinazie uit de winkel. Wanneer je die in de frigo legt, is het vitamine C-gehalte al na een paar dagen gehalveerd. Je kan verse spinazie daarom beter nog dezelfde dag klaarmaken of in de vriezer steken.

En hoe zit het dan met groenten in blik? Groenten in blik bevatten vaak minder vitaminen en meer zout. Verse groenten hebben in dat geval wel een duidelijk voordeel. Al moet dat je niet tegenhouden om bokalen met groenten te kopen: het is nog altijd beter om een blik groenten open te trekken dan om helemaal geen groenten te eten.

Mythe 6: veganisten krijgen niet voldoende eiwitten binnen

Het is perfect mogelijk om voldoende en kwalitatieve eiwitten binnen te krijgen via plantaardige voeding, vertelt De Meulenaer. Het zal alleen wat meer moeite kosten dan bij vleeseters. Dat heeft alles te maken met de zogenaamde aminozuren die je nodig hebt voor de aanmaak van eiwitten. De verhouding van aminozuren zit namelijk minder goed in plantaardige producten dan in dierlijke producten. Daardoor zal je als vegan gewoon meer verschillende soorten plantaardige voedingsmiddelen moeten eten, om je eiwitten te kunnen vormen. Je zal dus bijvoorbeeld bonen, granen en noten moeten combineren. Dat kost iets meer denkwerk, maar is zeker niet onmogelijk.

(Info: HLN.BE 13 feb 2023)

Met vriendelijke groeten,

Erwin Cosijns, Voorzitter Hepatotransplant-Gent vzw

Massachusetts wil gevangenen strafvermindering geven als ze een orgaan doneren

In de Amerikaanse staat Massachusetts kunnen gevangenen binnenkort misschien hun tijd in de gevangenis inkorten door organen of beenmerg te doneren. Het wetsvoorstel over orgaandonatie dat leidt naar strafvermindering wordt binnenkort gestemd.

Als de wet wordt aangenomen, zal het sommige gevangenen de mogelijkheid bieden om minstens 60 en ten hoogstens 365 dagen vermindering van hun straf te krijgen. Een comité van vijf leden zal toezicht houden op de regeling en zal beslissen over de criteria voor gevangenen die in het programma geïnteresseerd zijn. Daarnaast nemen zij ook een beslissing over “de hoeveelheid beenmerg of orgaan er moet worden gedoneerd om iemands straf om te zetten”.

(Bron: HLN.BE 1 feb 2023)

Statisticus aan de KUL pleit voor andere aangepaste MELD score om ongelijkheid bij orgaandonatie weg te werken

Spreek met elkaar over 'Orgaandonatie'!

Ruim 1.500 Belgen wachten op orgaantransplantatie

In België zijn er vorig jaar 918 orgaantransplantaties uitgevoerd, terwijl er nog 1.504 mensen op de wachtlijst staan. De grootste groep zijn mensen die wachten op een nieuwe nier.

"Het is bijzonder belangrijk om er vanuit te gaan dat je organen willen doneren" , klinkt het in het UZ Gent.

==> In ons land wordt iedereen als een bewuste donor beschouwd, tenzij je expliciet verzet tegen aantekent. In 2022 hebben 8.770 mensen zo'n weigering laten inschrijven .

==> 26.339 landgenoten tussentijds vorig jaar bekend donor te willen zijn. Dit is gebeurd via de huisarts, het gemeentehuis of mijngezondheid.be.

Het artikel, interview met Dhr. Luc Colenbie kan je terugvonden in 'De Zondag' van 29 januari 2023 of klik op onderstaande link (Pag. 2):

https://magazine.dezondag.be/makr/epaper/124/2023/5/odlTx7dIkjE7iZ4U5Gu%252BmMFdhimZxv9T8uYttjrekAE%253D/3DI/html5/index.html

Kwartiertje meer bewegen tegen leververvetting

Dagelijks een kwartier extra beweging kan mogelijk helpen bij het voorkomen van leververvetting. De intensiviteit van de beweging maakt hierbij niet uit. Dit blijkt uit onderzoek van arts-onderzoeker dr. Laurens van Kleef, die 25 januari promoveerde aan de Erasmus Universiteit op zijn onderzoek naar leververvetting.  

Een kwartier extra beweging

Voor zijn onderzoek droegen 700 deelnemers gedurende 7 dagen een hardloophorloge dat hun lichaamsbeweging monitorde. Deze gegevens werden vergeleken met medische gegevens van de studiedeelnemers, waaronder leverscans. Gemiddeld bleken de deelnemers 245 minuten per dag te bewegen, waarvan 20 minuten intensieve beweging (zoals tegen de wind in fietsen en oefeningen op de sportschool), 75 minuten middelzware beweging (stevig doorwandelen, boodschappen sjouwen) en 150 minuten lichte beweging (kleine klusjes in huis, rustig een blokje om wandelen). Deelnemers zonder leververvetting bleken dagelijks gemiddeld 16 minuten meer te bewegen dan deelnemers met leververvetting. In de intensiviteit van de beweging werd geen verschil gezien tussen de deelnemers. 

Beginnen met meer bewegen heeft altijd zin

Van Kleef: ‘Het mooie van de lever is dat die zich goed kan herstellen. Leververvetting is omkeerbaar; het verdwijnt vaak als je de balans tussen de inname en het gebruik van energie herstelt. Ook beginnende schade is omkeerbaar. Beginnen met meer bewegen heeft dus altijd zin.’ Dat een kwartier meer bewegen per dag leververvetting al kan verminderen is een belangrijke bevinding, juist voor mensen die niet in staat zijn om 2 dagen per week naar de sportschool te gaan.  

Wake-up call

Leververvetting komt voor bij ongeveer 1 op de 3 mensen in Nederland. Geschat wordt dat bij 10 procent van hen tevens lichte leverschade is ontstaan. Van Kleef pleit voor onderzoek naar screening op leververvetting en beginnende schade bij mensen die een hoger risico lopen, zoals mensen met ernstig overgewicht, veel buikvet of diabetes. Hij licht toe: ‘Van een vervette lever merken mensen niets, en ook niet van beginnende schade. In een vervette lever zorgt een zeer milde maar continu aanwezige ontsteking voor littekenvorming, fibrose genoemd. Fibrose kan ontaarden in cirrose, zeer ernstige leverschade. Maar dat kan vele jaren in beslag nemen.’ Een diagnose dat de lever vervet is en dat er al lichte schade is ontstaan, kan voor veel mensen de wake-up call zijn, denkt Van Kleef. 

Bron: Erasmus MC 

Verwerking van gegevens inzake orgaantransplantatie

De ministerraad keurt op voorstel van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke een voorontwerp van wet goed dat de principes voor de verwerking van gegevens van wilsverklaringen over de transplantatie van organen regelt.

Nvdr Dit is geen essentiële wijziging maar een aanvulling gelet op de privacywetgeving.

Bij 1 op de 4 Belgen hoopt er zich onopgemerkt steeds meer vet op in de lever, zonder dat er sprake is van overmatig alcoholgebruik. Een sluipend gevaar, want wanneer er problemen zijn met dit belangrijke orgaan kan de impact groot zijn.

Waarom is onze lever zo belangrijk?

De lever is de chemische fabriek van ons lichaam. Dit orgaan zorgt voor de opname van voedingsstoffen en het omzetten ervan naar bouwstenen voor ons lichaam. De lever zorgt ervoor dat andere organen tijdig van suikers, eiwitten en vetten worden voorzien. Hij maakt ook gal aan om bijvoorbeeld vetten te verteren. Daarnaast werkt onze lever als een zuiveringsstation voor ons lichaam. Zo maakt hij giftige stoffen in het lichaam onschadelijk, zoals alcohol.

Kortom, als onze lever niet naar behoren werkt kunnen we in de problemen komen. Eenmaal vervet, wordt het moeilijker voor de lever om al die functies uit te voeren. En er kunnen ontstekingen ontstaan die een rol spelen bij ernstige aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en leverkanker.

Een te vette lever is wereldwijd één van de meest voorkomende leveraandoeningen. En het aantal mensen dat eraan lijdt, groeit volgens experts alleen maar. Het zal één van de belangrijkste oorzaken worden voor gecompliceerde leverziekten en leverkanker. De invloed van leververvetting op onze levenskwaliteit, kosten voor gezondheidssysteem, socio-economische gevolgen, enz ... zullen naar verwachting toenemen.

Niet alleen alcoholisten hebben er last van.

Bij aandoeningen aan de lever denken veel mensen al snel aan alcoholisten. Dat is niet onterecht, want als je veel drinkt dan krijgt jouw lever het hard te verduren. “Van de mensen die minstens vijf glazen alcohol per dag drinken, krijgt ongeveer 90 procent leververvettting,” verduidelijk Stijn Meijknikman. “Het orgaan raakt door de afbraak van alcohol overbelast en de suikers worden op den duur omgezet in vet, ook in de levercellen.”

Maar de één op de vier Belgen die leververvetting hebben, zijn niet altijd alcoholisten. Dat zijn er dus bijna 3 miljoen. Bij de meeste van hen is de oorzaak een ongezonde levensstijl. “Zij nemen bijvoorbeeld meer calorieën op dan wat ze verbruiken op een dag. Het lichaam gaat dan al het overschot aan suikers omzetten naar vetten. Wanneer die beginnen op te stapelen in de lever, spreekt men van niet-alcoholische leververvetting.”

Vervetting leidt tot ontsteking.

Dat gebeurt gelukkig niet van vandaag op morgen. Maar als men niet ingrijpt dan kan de leververvetting op zijn beurt een ontsteking van de lever veroorzaken. Wanneer die ontsteking langdurig aanhoudt, chronisch is dus, kan er zich levercirrose ontwikkelen.

Zo’n chronische leverontsteking veroorzaakt littekens. Vergelijk het met een wondje op je huid. Dat beetje rood eromheen is een teken dat het wat ontstoken is. Na genezing van de wond houd je een wit litteken over. Datzelfde gebeurt bij een ontstoken lever. Je gezonde levercellen raken omgeven door littekenweefsel, ook wel fibrose genoemd. Daardoor neemt de capaciteit van de lever af. Dat noemen we levercirrose, een belangrijke oorzaak van leverkanker.

Door al dat bindweefsel krimpt de lever, wordt hij hobbelig en kan hij dus zijn functie niet meer goed vervullen. Het nadeel: leververvetting is nog omkeerbaar, levercirrose is dat niet. Mensen met levercirrose ontwikkelen tekorten van allerlei bouwstenen, ze nemen minder voedingstoffen op, hun gal hoopt op en hun lichaam verwerkt medicijnen niet meer op dezelfde manier.

Daarnaast heeft iemand met levercirrose ook vaak last van een verhoogde bloeddruk in de poortader die de lever van bloed voorziet afkomstig van de ingewanden. Die verhoogde druk kan spataders veroorzaken op andere plaatsen, zoals de slokdarm, en vocht in de buik. De opstapeling van niet verwerkte afvalstoffen in het bloed kunnen ervoor zorgen dat de persoon verward is. Daarnaast is de nierfunctie soms verstoord wat tot nierfalen kan leiden. Tot slot hebben mensen met levercirrose ook een verhoogde kans op leverkanker.

Hoe kom je te weten of je lever te vet is?

Het lastige aan leververvetting is dat je er in het begin helemaal niets van merkt. Dit orgaan van anderhalve kilo is flexibel en heeft een grote reservecapaciteit. Klachten die je uiteindelijk kan gaan voelen, zijn bijvoorbeeld pijn rechts boven in de buik of vermoeid zijn zonder een duidelijke reden. Een arts zal leververvetting eerder toevallig ontdekken op basis van verhoogde leverwaarden in het bloed of bij een echografie van de buik.

Er zijn natuurlijk risico-indicatoren. Bijna twee derde van de mensen met diabetes type 2 heeft bijvoorbeeld al een ernstige vorm van littekenweefsel in de lever, zo blijkt uit een recente studie. Heb je veel buikvet of ben je een chronische alcoholgebruiker, dan is het risico ook groot dat je leververvetting hebt. Met andere woorden, hoe meer je lichaam uit balans is, des te groter het risico.

Het is lastig om vast te stellen in welke mate een lever is aangetast. Als gouden standaard geldt het biopt, waarbij weefsel wordt weggenomen voor nader onderzoek. Maar niemand wil graag dat er wat leverweefsel wordt weggezogen. Dus eerst wordt er een echografie gemaakt om de mate van vervetting te onderzoeken. Met behulp van deze techniek is goed vast te stellen of de lever meer dan 30 procent vervet is. Ook een MRI geeft uitsluitsel.