Wij zijn niet alleen met onze nieuwe lever!

Wat is Eurotransplant?

Eurotransplant is een internationale non-profitorganisatie die in 1967 opgericht werd om  orgaantransplantaties zo optimaal en correct mogelijk te kunnen organiseren. Ze treedt op als bemiddelaar tussen donorziekenhuizen en transplantatiecentra ten behoeve van patiënten die in al haar lidstaten een orgaantransplantatie nodig hebben. Het Eurotransplant-netwerk bestaat uit Oostenrijk, België, Kroatië, Duitsland, Hongarije, Luxemburg, Nederland en Slovenië en bedient een totale bevolking van ongeveer 137 miljoen mensen.

De kernactiviteit van Eurotransplant is organen te koppelen zodra ze beschikbaar komen en ze toe te wijzen aan patiënten op de wachtlijst. De transplantatiecentra in het Eurotransplant-netwerk laten hun patiënten wachten op een orgaantransplantatie die met alle relevante kenmerken geregistreerd worden in de centrale database van Eurotransplant. Zodra een donor beschikbaar komt, worden zijn of haar kenmerken ook vastgelegd in dezelfde database. Met behulp van een geavanceerd computerprogramma kan Eurotransplant voor elk beschikbaar orgaan direct een ‘matchlijst’ maken. De databank van Eurotransplant is zeer gedetailleerd en terug te vinden op de website https://www.eurotransplant.org/statistics/yearly-statistics/. De data houden uiteraard rekening met de privacyregels en zijn anoniem. Met deze data kan men wel een goed idee krijgen van het aantal donoren, het aantal transplantaties en de grootte van de wachtlijst van kandidaten voor een transplantatie.

Hoe groot is het aanbod van donorlevers in ons land?

In België worden per jaar een klein driehonderdtal leverdonororganen aangeboden. Dit aantal is vrij stabiel en heeft een licht stijgende trend (van 220 naar 285). De bevolkingsgroep die het grootst aantal donororganen levert is de jong volwassenen (tussen 16 en 55 jaar oud). De oudere mensen (65 plussers) dragen nog altijd bij voor één vijfde van de orgaandonaties. De gemiddelde leeftijd van de Belgische donor is 55 jaar.

Het is opvallend dat de mannelijke bevolkingsgroep een groter aantal donaties (70%) heeft dan de vrouwelijke. Een mogelijke verklaring daarvoor ligt eventueel in het feit dat hun levenswijze grotere risico’s inhoudt voor een korter levensloop.

Geslacht van de donor

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Vrouw

108

108

119

127

104

123

125

131

115

104

Man

112

163

138

137

126

140

145

154

170

163

Totaal

220

271

257

264

230

263

270

285

285

267

Het is normaal dat de bloedgroep van de donororganen overeenkomt met de algemene trend ervan bij de bevolking. Bloedgroepen A en O zijn meest voorkomend.

De meeste donorlevers zijn bekomen na een natuurlijke doodsoorzaak (65%). Er is ook een belangrijke bijdrage ten gevolge van ongelukken (20%).

Hoeveel levertransplantaties gebeuren er in ons land?

In België zijn er sinds 1967 7340 levertransplantaties uitgevoerd. Het overgrote deel daarvan (6624) is gebeurt met een orgaan van een dode donor. Een deel daarvan waren splitdonor transplantaties (279).  De donorlever wordt dan gesplitst in twee gedeelten. Het grote voordeel van deze techniek is dat twee ontvangers kunnen worden getransplanteerd met één donorlever. Transplantaties van organen van een levende donor zijn slecht voor 10% van het totaal. Er waren ook een beperkt aantal domino transplantaties (31). Bij deze vorm van levertransplantatie komt de donorlever van een patiënt met een erfelijke stofwisselingsziekte.

Levertransplantaties in België gedurende de periode 1967-2020

Dode donor

Domino

Levende donor

Totaal

lever

6345

28

6373

split lever

279

3

685

967

Totaal levertransplantaties

6624

31

685

7340

Per jaar zijn er ongeveer 300 levertransplantaties in België. Dit aantal is vrij stabiel gedurende de laatste tien jaar. Splitlever-transplantaties gebeuren zelden bij transplantatie van een donorlever na overlijden en gebeuren meestal bij transplantaties van een lever van een levende donor.

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Transplantatie van donorlever na overlijden 

lever

207

255

250

248

221

247

255

260

266

250

split lever

3

7

0 

2

10

4

1

9

9

12

Totaal

210

262

250

250

231

251

256

269

275

262

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Transplantatie  van donorlever bij leven 

lever

2

2

2

1

3

3

split lever

33

35

30

42

38

32

43

33

33

27

Totaal

33

37

32

42

40

33

46

36

33

27

Hoe groot is de wachtlijst in ons land?

De wachtlijst met kandidaten die in aanmerking komen voor een levertransplantatie was en is steeds een knelpunt omdat er altijd meer kandidaten zijn dan beschikbare donoren. In de Eurotransplant-databank zijn er jaarlijks ongeveer 1500 à 2500 kandidaten op de wachtlijst waaronder een kleine 200 van België. In vergelijking met onze buurlanden Nederland (100) en Duitsland (843) is dit vrij hoog. Dat aantal is gedurende de laatste tien jaar vrij constant voor  alle landen behalve voor Duitsland dat een opmerkelijke quasi halvering van de wachtlijst in tien jaar heeft bekomen.

Wachtlijst lever

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Austria

137

112

103

64

86

64

49

68

87

101

92

Belgium

193

172

181

184

187

188

174

201

189

172

197

Croatia

75

78

74

63

68

63

64

107

114

101

112

Germany

2161

2119

1868

1534

1351

1280

1157

1086

851

868

843

Hungary

5

124

108

111

118

101

72

80

80

Netherlands

121

123

165

134

109

110

125

133

127

135

100

Slovenia

8

10

10

8

9

19

17

18

19

18

16

Total patients

2695

2614

2406

2111

1918

1835

1704

1714

1459

1475

1440

Het overgrote deel van de kandidaten hadden bloedgroep A (40%) en O (50%) terwijl bloedgroepen AB en B zelden waren zodat deze patiënten wel problemen kunnen hebben voor een geschikte donor.

Naast kandidaten die op de wachtlijst staan voor een levertransplantatie zijn er ook ernstig zieke kandidaten die  nog terzelfdertijd nood hebben aan een transplantatie van een ander orgaan. Ongeveer 10% zijn gecombineerde lever-niertransplantaties.

Liver waiting list

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

liever

171

147

166

166

171

172

151

171

162

155

lever + long

2

1

lever + pancreas

2

3

2

3

1

1

2

4

5

2

lever + pancreas + nier

1

1

lever + nier

19

22

13

15

15

15

21

23

22

14

Totaal

193

172

181

184

187

188

174

201

189

172

Het aantal maanden dat men op de wachtlijst staat is zeer variabel. Sommigen staan slecht enkele maanden op de wachtlijst maar anderen kunnen er jaren op staan. Veel hangt af van de lichamelijke conditie op het moment dat men opgenomen wordt en de progressie van de noodzaak voor transplantatie. Opvallend is ook dat er gedurende de laatste tien jaar weinig veranderd is in het aantal maanden dat men op de wachtlijst staat. Er is allen een enigszins dalende trend bij mensen met een zeer lange wachttijd van meerdere jaren.

De kansen op transplantatie hangen sterk af van de MELD score van de kandidaten. Hoe hoger die score hoe hoger men in de rangorde van de wachtlijst komt te staan. Iemand met een lage MELD score zal dus langer moeten wachten en hun aantal zal steeds groter zijn dan kandidaten met een hoge score omdat die bij voorkeur in aanmerking komen en hun aantal dus uitgedund worden. Dat is dus zeker voor kandidaten met een MELD score hoger dan 30.

Het aantal kandidaten op de wachtlijst  is klein voor kinderen en adolescenten (5%). De belangrijkste groep zijn de volwassenen tussen 16 en 65.  Opvallend is wel dat de meerderheid (40%) jonger is dan 55 jaar. Ongeveer een kwart van de kandidaten zijn ouder dan 65 jaar.

Besluiten

• Er zijn gedurende de laatste tien jaar weinig veranderingen in verband met de situatie van de levertransplantaties in België en de buurlanden.
• Er blijft nog altijd in België een dringende nood aan donororganen. Dit blijkt uit het feit dat er in 2019 meer transplantaties zijn uitgevoerd (300) dan er donororganen waren (267).
• Niettegenstaande de grote nationale campagne om mensen te mobiliseren als orgaandonor na hun overlijden blijft de wachtlijst voor levertransplantatie nog altijd groot (197).
• Het is opvallend dat, in vergelijking met de omringende landen, België per miljoen inwoners een veel hoger aantal transplantaties heeft. Het zou interessant zijn om daar eens een goede verklaring voor te hebben.

In België worden er jaarlijks een driehonderdtal levertransplantaties uitgevoerd. Het UZ Gent is een van de grootste levertransplantatiecentra in België. Gemiddeld worden er meer dan 50 transplantaties per jaar verricht, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Hepatotransplant UZGent telt in 2020 123 leden. Men mag veronderstellen dat er van de 500 patiënten, die de laatste tien jaar zijn getransplanteerd in het UZ, nog het overgrote deel in goede gezondheid verkeert . Dit aantal leden is dus slechts een deel van de getransplanteerden. Mogen we hierbij een oproep doen aan onze ”lotgenoten” om ons te vervoegen en lid te worden van onze organisatie.