Statistieken- Europa publicatie september 2022
Kroatië had het hoogste aantal levertransplantaties in 2021, met 25,4 per miljoen inwoners. Dit was een stijging ten opzichte van 2020, toen het 23,2 per miljoen was.
Italië, België en Spanje volgden elk met een percentage van 23,1 levertransplantaties per miljoen.
Eurotransplant
Wij zijn niet alleen met onze nieuwe lever!
Wat is Eurotransplant?
Eurotransplant is een internationale non-profitorganisatie die in 1967 opgericht werd om orgaantransplantaties zo optimaal en correct mogelijk te kunnen organiseren. Ze treedt op als bemiddelaar tussen donorziekenhuizen en transplantatiecentra ten behoeve van patiënten die in al haar lidstaten een orgaantransplantatie nodig hebben. Het Eurotransplant-netwerk bestaat uit Oostenrijk, België, Kroatië, Duitsland, Hongarije, Luxemburg, Nederland en Slovenië en bedient een totale bevolking van ongeveer 137 miljoen mensen.
De kernactiviteit van Eurotransplant is organen te koppelen zodra ze beschikbaar komen en ze toe te wijzen aan patiënten op de wachtlijst. De transplantatiecentra in het Eurotransplant-netwerk laten hun patiënten wachten op een orgaantransplantatie die met alle relevante kenmerken geregistreerd worden in de centrale database van Eurotransplant. Zodra een donor beschikbaar komt, worden zijn of haar kenmerken ook vastgelegd in dezelfde database. Met behulp van een geavanceerd computerprogramma kan Eurotransplant voor elk beschikbaar orgaan direct een ‘matchlijst’ maken. De databank van Eurotransplant is zeer gedetailleerd en terug te vinden op de website https://www.eurotransplant.org/statistics/yearly-statistics/. De data houden uiteraard rekening met de privacyregels en zijn anoniem. Met deze data kan men wel een goed idee krijgen van het aantal donoren, het aantal transplantaties en de grootte van de wachtlijst van kandidaten voor een transplantatie.
Hoe groot is het aanbod van donorlevers in ons land?
In België worden per jaar een klein driehonderdtal leverdonororganen aangeboden. Dit aantal is vrij stabiel en heeft een licht stijgende trend (van 220 naar 285). De bevolkingsgroep die het grootst aantal donororganen levert is de jong volwassenen (tussen 16 en 55 jaar oud). De oudere mensen (65 plussers) dragen nog altijd bij voor één vijfde van de orgaandonaties. De gemiddelde leeftijd van de Belgische donor is 55 jaar.
Het is opvallend dat de mannelijke bevolkingsgroep een groter aantal donaties (70%) heeft dan de vrouwelijke. Een mogelijke verklaring daarvoor ligt eventueel in het feit dat hun levenswijze grotere risico’s inhoudt voor een korter levensloop.
Geslacht van de donor
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Vrouw
108
108
119
127
104
123
125
131
115
104
Man
112
163
138
137
126
140
145
154
170
163
Totaal
220
271
257
264
230
263
270
285
285
267
Het is normaal dat de bloedgroep van de donororganen overeenkomt met de algemene trend ervan bij de bevolking. Bloedgroepen A en O zijn meest voorkomend.
De meeste donorlevers zijn bekomen na een natuurlijke doodsoorzaak (65%). Er is ook een belangrijke bijdrage ten gevolge van ongelukken (20%).
Hoeveel levertransplantaties gebeuren er in ons land?
In België zijn er sinds 1967 7340 levertransplantaties uitgevoerd. Het overgrote deel daarvan (6624) is gebeurt met een orgaan van een dode donor. Een deel daarvan waren splitdonor transplantaties (279). De donorlever wordt dan gesplitst in twee gedeelten. Het grote voordeel van deze techniek is dat twee ontvangers kunnen worden getransplanteerd met één donorlever. Transplantaties van organen van een levende donor zijn slecht voor 10% van het totaal. Er waren ook een beperkt aantal domino transplantaties (31). Bij deze vorm van levertransplantatie komt de donorlever van een patiënt met een erfelijke stofwisselingsziekte.
Levertransplantaties in België gedurende de periode 1967-2020
Dode donor
Domino
Levende donor
Totaal
lever
6345
28
6373
split lever
279
3
685
967
Totaal levertransplantaties
6624
31
685
7340
Per jaar zijn er ongeveer 300 levertransplantaties in België. Dit aantal is vrij stabiel gedurende de laatste tien jaar. Splitlever-transplantaties gebeuren zelden bij transplantatie van een donorlever na overlijden en gebeuren meestal bij transplantaties van een lever van een levende donor.
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Transplantatie van donorlever na overlijden
lever
207
255
250
248
221
247
255
260
266
250
split lever
3
7
0
2
10
4
1
9
9
12
Totaal
210
262
250
250
231
251
256
269
275
262
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Transplantatie van donorlever bij leven
lever
2
2
2
1
3
3
split lever
33
35
30
42
38
32
43
33
33
27
Totaal
33
37
32
42
40
33
46
36
33
27
Hoe groot is de wachtlijst in ons land?
De wachtlijst met kandidaten die in aanmerking komen voor een levertransplantatie was en is steeds een knelpunt omdat er altijd meer kandidaten zijn dan beschikbare donoren. In de Eurotransplant-databank zijn er jaarlijks ongeveer 1500 à 2500 kandidaten op de wachtlijst waaronder een kleine 200 van België. In vergelijking met onze buurlanden Nederland (100) en Duitsland (843) is dit vrij hoog. Dat aantal is gedurende de laatste tien jaar vrij constant voor alle landen behalve voor Duitsland dat een opmerkelijke quasi halvering van de wachtlijst in tien jaar heeft bekomen.
Wachtlijst lever
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Austria
137
112
103
64
86
64
49
68
87
101
92
Belgium
193
172
181
184
187
188
174
201
189
172
197
Croatia
75
78
74
63
68
63
64
107
114
101
112
Germany
2161
2119
1868
1534
1351
1280
1157
1086
851
868
843
Hungary
5
124
108
111
118
101
72
80
80
Netherlands
121
123
165
134
109
110
125
133
127
135
100
Slovenia
8
10
10
8
9
19
17
18
19
18
16
Total patients
2695
2614
2406
2111
1918
1835
1704
1714
1459
1475
1440
Het overgrote deel van de kandidaten hadden bloedgroep A (40%) en O (50%) terwijl bloedgroepen AB en B zelden waren zodat deze patiënten wel problemen kunnen hebben voor een geschikte donor.
Naast kandidaten die op de wachtlijst staan voor een levertransplantatie zijn er ook ernstig zieke kandidaten die nog terzelfdertijd nood hebben aan een transplantatie van een ander orgaan. Ongeveer 10% zijn gecombineerde lever-niertransplantaties.
Liver waiting list
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
liever
171
147
166
166
171
172
151
171
162
155
lever + long
2
1
lever + pancreas
2
3
2
3
1
1
2
4
5
2
lever + pancreas + nier
1
1
lever + nier
19
22
13
15
15
15
21
23
22
14
Totaal
193
172
181
184
187
188
174
201
189
172
Het aantal maanden dat men op de wachtlijst staat is zeer variabel. Sommigen staan slecht enkele maanden op de wachtlijst maar anderen kunnen er jaren op staan. Veel hangt af van de lichamelijke conditie op het moment dat men opgenomen wordt en de progressie van de noodzaak voor transplantatie. Opvallend is ook dat er gedurende de laatste tien jaar weinig veranderd is in het aantal maanden dat men op de wachtlijst staat. Er is allen een enigszins dalende trend bij mensen met een zeer lange wachttijd van meerdere jaren.
De kansen op transplantatie hangen sterk af van de MELD score van de kandidaten. Hoe hoger die score hoe hoger men in de rangorde van de wachtlijst komt te staan. Iemand met een lage MELD score zal dus langer moeten wachten en hun aantal zal steeds groter zijn dan kandidaten met een hoge score omdat die bij voorkeur in aanmerking komen en hun aantal dus uitgedund worden. Dat is dus zeker voor kandidaten met een MELD score hoger dan 30.
Het aantal kandidaten op de wachtlijst is klein voor kinderen en adolescenten (5%). De belangrijkste groep zijn de volwassenen tussen 16 en 65. Opvallend is wel dat de meerderheid (40%) jonger is dan 55 jaar. Ongeveer een kwart van de kandidaten zijn ouder dan 65 jaar.
Besluiten
- Er zijn gedurende de laatste tien jaar weinig veranderingen in verband met de situatie van de levertransplantaties in België en de buurlanden.
- Er blijft nog altijd in België een dringende nood aan donororganen. Dit blijkt uit het feit dat er in 2019 meer transplantaties zijn uitgevoerd (300) dan er donororganen waren (267).
- Niettegenstaande de grote nationale campagne om mensen te mobiliseren als orgaandonor na hun overlijden blijft de wachtlijst voor levertransplantatie nog altijd groot (197).
- Het is opvallend dat, in vergelijking met de omringende landen, België per miljoen inwoners een veel hoger aantal transplantaties heeft. Het zou interessant zijn om daar eens een goede verklaring voor te hebben.
In België worden er jaarlijks een driehonderdtal levertransplantaties uitgevoerd. Het UZ Gent is een van de grootste levertransplantatiecentra in België. Gemiddeld worden er meer dan 50 transplantaties per jaar verricht, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Hepatotransplant UZGent telt in 2020 123 leden. Men mag veronderstellen dat er van de 500 patiënten, die de laatste tien jaar zijn getransplanteerd in het UZ, nog het overgrote deel in goede gezondheid verkeert . Dit aantal leden is dus slechts een deel van de getransplanteerden. Mogen we hierbij een oproep doen aan onze ”lotgenoten” om ons te vervoegen en lid te worden van onze organisatie.